18 grudnia 1999 roku na gali w Las Vegas zgromadziła się ówczesna śmietanka designerów aut XX wieku. Powód do spotkania był o tyle istotny, że to właśnie wówczas w Las Vegas, jury składające się z aż 132 dziennikarzy branży motoryzacyjnej z 33 krajów pod przewodnictwem Lorda Montagu of Bealieu wyłoniło Projektanta Samochodów XX wieku. Został nim właśnie Giorgetto Giugiaro. Jakie auta zaprojektował Giugiaro? Znacie je lepiej niż Wam się wydaje – zapraszamy do przeglądu.
Urodzony we Włoszech w 1938 roku Giugiaro to artysta wszechstronny. Choć głównie z jego desek kreślarskich schodziły słynne na cały świat samochody, to ma on na swoim koncie także wiele projektów spoza branży motoryzacyjnej. On jest np. twórcą body cenionych przez fotografików na całym świecie aparatów fotograficznych marki Nikon, on też zaprojektował organy w Katedrze w Lozannie, wiele modeli broni włoskiej marki Beretta czy nawet pierwsze Pendolino – tak, mowa o pociągu. Nie będziemy tu jednak zajmować się ani wzornictwem urządzeń czy projektami architektonicznymi, lecz tym, co nas interesuje najbardziej – motoryzacją.
Wszystkich pojazdów zaprojektowanych przez Giugiaro nie wymienimy, ale te naszym zdaniem najciekawsze, najpopularniejsze czy w inny sposób niejako bliskie naszemu sercu. Wymieniamy tylko auta, które trafiły do masowej produkcji (no, może “masowa” to złe słowo, ale pomijamy koncepty i prototypy), bo dzięki temu dowiecie się jak wielu kierowców wciąż podróżuje samochodami zaprojektowanymi właśnie przez Giorgetto Giugiaro. Nie oceniamy, który projekt jest najlepszy, czy najgorszy, układ jest chronologiczny, zaczynamy od projektów słynnych, ale też najstarszych. Oto 38 (tak! trzydzieści osiem!) projektów Giugiaro, które wyszły poza koncept i stały się mniejszym lub większym (a niekiedy wręcz gigantycznym) komercyjnym sukcesem.
Ferrari 250 GT “Competition” Berlinetta SWB Speciale Bertone (1959)
Ferrari i Giugiaro? To brzmi logicznie prawda? Jednak zaprojektowany przez Giugiaro widoczny na powyższym zdjęciu Ferrari 250 GT “Competition” z 1959 roku to auto, które wyszło z ręki… 21-latka! Tyle bowiem miał Giorgetto Giugiaro, który wówczas pracował właśnie w Bertone. Jednak przypisywanie sukcesu Ferrari 250 GT wyłącznie Giugiaro byłoby niesprawiedliwością. W istocie nadwozie różnych wersji 250 GT było projektowane przez wiele osób, swój udział w tym modelu miał również inny słynny włoski projektant, a dokładniej założone przez niego studio: Pininfarina. Niemniej choć Giugiaro stał wyłącznie za tą jedną odmianą 250 GT, to biorąc pod uwagę jego wiek, trudno tego nie uznać za sukces.
Alfa Romeo 2600 Sprint (1962)
Również nadwozie Alfy Romeo 2600, produkowanej w latach 1962 – 1968 projektowane było – w zależności od wersji – przez różnych projektantów. Widoczną na powyższym zdjęciu wersję Sprint zaprojektował Giugiaro (pracujący wciąż w Bertone), ale już za wersję 2600 Berlina odpowiada Giovanni Michelotti. Jednak i w tym przypadku Giugiaro się wyróżnił. To właśnie wersja 2600 Sprint była produkowana najliczniej z całej linii modelowej Alfy Romeo 2600. Auto napędzał silnik o pojemności 2584 cm3 generujący moc 145 KM. Auto było w stanie rozpędzić się do imponujących 200 km/h – pamiętajmy, że mówimy o latach 60-tych XX wieku.
Alfa Romeo 105/115 Series (1963)
Giugiaro systematycznie piął się po szczeblach kariery projektanta. W przypadku Alfy Romeo z serii 105/115 projektant, wciąż wówczas pracujący w Bertone, odpowiadał za ogólny, charakterystyczny kształt całej serii. Zresztą, widać w tym aucie zapożyczenia z wcześniejszych pomysłów Giugiaro (Alfa Romeo 2600 Sprint). W każdym razie to właśnie seria Alf 105/115 była pierwszym naprawdę dużym projektem Giugiaro. Projektem dodajmy udanym. Charakterystyczny kształt przedniej i tylnej szyby, czy okrągłe reflektory wkomponowane w płaski grill określa się jako przełomowe rozwiązania designerskie ówczesnej epoki.
Fiat 850 Spider (1965)
Fiat 850 to popularna seria małych włoskich aut produkowanych w latach 1964-1975. Autko miało wiele wersji nadwoziowych, ale jedną z najładniejszych była zdecydowanie wersja Spider czyli kabriolet. A właśnie tę odmianę zaprojektował Giugiaro wówczas wciąż pracownik Bertone. Dwumiejscowe małe cabrio miało oryginalny z serii silnik o pojemności 843 cm3, ale nieco podrasowany (moc o dwa konie mechaniczne wyższa, z 47 do 49 KM). Autko było w stanie rozpędzić się do 145 km/h – po prostu wiatr we włosach. Oczywiście nadwozie w tym wydaniu było wyłącznie dwumiejscowe.
De Tomaso Mangusta (1966) – Giugiaro i Ghia
Drastyczna zmiana prawda? De Tomaso nawet dziś wzbudzałby zachwyt, niezależnie od tego, czy kochasz klasyki, czy auta sportowe. Mangusta to zarazem projekt Giugiaro, który przeszedł z Bertone do innego słynnego studia: Ghia. I tak, De Tomaso Mangusta to jego pierwszy projekt w Ghia. Zaczął tradycyjnie – z rozmachem. Model ten produkowany był w latach 1967 – 1971, korzystał z fordowskich potężnych V8 o pojemności 4,7 i 4,9 litra. Wersja europejska miała mniejszy, ale za to mocniejszy (308-konny) motor. Oddając jednak sprawiedliwość, auto zdecydowanie lepiej wyglądało niż jeździło, choć 250 km/h było w zasięgu to problemem była ponoć stabilność i prowadzenie tego pojazdu.
Maserati Ghibli (typ AM115; 1966)
Kolejny projekt Giugiaro z jego okresu współpracy z Ghia. Jedno z najpiękniejszych zaprojektowanych przez niego aut i jedno z tych, które przyczyniły się do uzyskania przez Włocha tytułu najlepszego projektanta XX wieku.
Fiat Dino Coupé (1967)
W 1967 roku Giugiaro zaprojektował jedną z wersji nadwoziowych Fiata Dino, właśnie odmianę coupé, którą widzicie na powyższej fotografii. Za kabrio (spider) odpowiadało już studio Pininfarina. Auto produkowane było do 1973 roku, silnik z przodu (dwulitrowe V6 o mocy 160 KM z 5-biegowym manualem), napęd na tył.
Isuzu 117 Coupé (1968)
Również Japończycy skorzystali z designerskiego geniuszu Giugiaro. Owocem współpracy marki Isuzu i słynnego projektanta był kompaktowy model 117 Coupé. Samochód produkowany był do 1981 roku. Model ten był pierwszym i jednym z nielicznych japońskich aut zaprojektowanych przez Giugiaro, które weszły do masowej produkcji.
Maserati Bora (1971) – Giugiaro idzie na swoje
Maserati Bora to pierwszy produkcyjny (wyszedł poza fazę prototypu i był produkowany) model powstały w założonym przez Giorgetto Giugiaro i Aldo Mantovaniego studiu Italdesign Giugiaro (studio powstało w 1968 roku jeszcze pod nazwą Studi Italiani Realizzazione Prototipi S.p.A). Auto produkowane było do 1978 roku. Powstało tylko 564 egzemplarzy, pod maską dwie odmiany blisko 5-litrowych V8 współpracujących z 5-biegowym manualem ZF.
Alfa Romeo Alfasud (1972)
Kompaktowa Alfa Romeo Alfasud okazała się jednym z najpopularniejszych modeli tej marki w historii. Pomiędzy 1972 a 1983 rokiem sprzedano ponad milion egzemplarzy tego modelu (we wszystkich wersjach nadwoziowych). Milion robi wrażenie, ale to tak naprawdę przedsmak złotych lat 70-tych wśród projektów opracowanych przez Giugiaro, za chwilę się o tym przekonacie.
Lotus Esprit (1972)
Choć auto to, mające status legendy, zostało opracowane przez Giugiaro w 1972 roku to finalnie do produkcji weszło (generacja S1) w 1976 roku. O ile nadwozie nie budzi zastrzeżeń – no cóż, w końcu to Giugiaro – to model ten miał szereg problemów z układem napędowym. Piękne, ale niezbyt udane.
Volkswagen Passat (1973)
Tak, pierwsza generacja Volkswagena Passata to dzieło Giugiaro. Jeden z najpopularniejszych modeli na świecie ujrzał światło dzienne w 1973 roku. Na rynku amerykańskim auto początkowo było dostępne jako Audi Fox. B1 otworzył Volkswagenowi drogę do komercyjnego sukcesu w tym segmencie. Ktoś nie zna Passata? Chyba musi być z innej planety. Oczywiście późniejsze modele były projektowane przez innych projektantów, ale późniejsze generacje nie powstałyby gdyby nie sukces pierwszej. Giugiaro nie spieprzył tej roboty.
Alfa Romeo Alfetta GT (1974)
Alfetta to kolejny popularny model Alfy Romeo z lat 70-tych ubiegłego wieku. Giorgetto Giugiaro odpowiada za wygląd wersji GT, czyli – nie oszukujmy się – tej, która wzbudza zdecydowanie więcej emocji od zwykłej Alfetty.
Hyundai Pony Hatchback (1974)
Pierwsza generacja Pony to kolejny przykład udanej współpracy Giugiaro z azjatyckimi producentami. Wcześniej wspomnieliśmy o japońskim Isuzu, tym razem model jeszcze popularniejszy – koreański Hyundai Pony pierwszej generacji. Auto produkowane było w tym wydaniu do 1982 roku, ale Giugiaro odpowiada też za projekt późniejszego modelu Hyundai Excel (z 1985 roku) również określanego na niektórych rynkach jako Pony.
Volkswagen Scirocco (1974)
Skoro udało się z Passatem czemu nie kontynuować współpracy? Włodarze koncernu z Wolsburga zapewne doszli do tego samego i bardzo słusznego wniosku. Kolejnym owocem niemieckiej marki i włoskiej projektanta była pierwsza generacja Scirocco. Choć dziś model ten nie jest produkowany w sercach fanów marki VW i nie tylko zresztą zasłużył na pamięć i swoje miejsce.
Volkswagen Golf (1974) – największy komercyjny sukces projektu Giugiaro
Tak. Szanowni Państwo. Pierwszy Golf, najpopularniejszy kompakt świata okazał się też największym komercyjnym sukcesem projektu nadwozia autorstwa Giugiaro. Chyba jakikolwiek komentarz jest zbędny.
BMW M1 (1977)
Giugiaro już wcześniej miał epizody współpracy z bawarskim producentem, ale to M1 jest modelem, który zdecydowanie zapadł w pamięć. Chyba każdy pasjonujący się motoryzacją nastolatek w latach 80-tych miał plakat M1 w swoim pokoju. Trudno się dziwić dlaczego. M1 jest pierwszym modelem BMW z silnikiem umieszczonym centralnie (drugim jest hybrydowe i8), ale co z tego. Nieważne, gdzie M1 miał silnik. Ważne jak wyglądał.
Audi 80 B2 (1978)
Po sukcesie Passata, Scirocco, a przede wszystkim Golfa trudno się dziwić, że niemieccy producenci ponownie zwrócili się z zamówieniem do włoskiego studia Italdesign. Giugiaro usiadł nad deską kreślarską, pomyślał, naszkicował i… znowu nie zawiódł oczekiwań. A ponieważ Niemcy “umią w motoryzację” auto nie tylko wyglądało, ale i jeździło.
FSO Polonez (1978)
Niestety sukcesu światowego niemieckich producentów współpracujących z Giugiaro nie powtórzył kolejny model przez niego zaprojektowany. Tak, nadwozie FSO Poloneza zaprojektował nie kto inny jak sam słynny Giorgetto Giugiaro. W Polsce auto było oczywiście bardzo popularne, ale powiedzmy sobie szczerze: to nie doskonałe silniki, komfort czy właściwości jezdne o tym decydowały. Polonezem możecie pojeździć sobie i dziś, wystarczy skorzystać z oferty carsharingowej. Odsyłam do aktualnego materiału na ten temat.
Lancia Delta (1979)
Kompaktowa Lancia Delta to jeden z najpopularniejszych modeli włoskiej marki w latach 80-tych ubiegłego wieku. Auto doskonale znane fanom rajdów w tamtym okresie. Model ten po prostu dominatorem. Jednak sukcesy w rajdach to już nie zasługa Giugiaro. Włoski projektant odpowiadał za wygląd. Dodajmy – bardzo udany.
Volkswagen Jetta (1979)
W 1979 roku Giugiaro ponownie współpracuje z Volkswagenem opracowując dla koncernu z Wolsfburga model Jetta. Cóż, doskonale wiemy, że Jetta nie powtórzyła sukcesu Golfa czy Passata, ale auto również należy do popularnych samochodów epoki.
Fiat Panda (1980)
Giugiaro to twórca wszechstronny, w swoim portfolio ma sportowe bolidy, auta kompaktowe, a Panda to przecież król małych miejskich aut i jeden z najpopularniejszych modeli tego segmentu. Model ten w 2004 roku zasłużył na tytuł Europejskiego Samochodu Roku, ale akurat wyróżniona generacja nie jest już autorstwa Giugiaro. Włoski projektant stworzył wygląd Pandy pierwszej generacji.
DMC DeLorean – auto, które zostało gwiazdą Hollywood (1981)
Jedyne auto założonej przez Johna DeLoreana firmy DeLorean Motor Company. Auto nie osiągnęło sukcesu komercyjnego, ale mimo to jest doskonale rozpoznawalne. To nie jest ikona motoryzacji, ale z całą pewnością ikona popkultury. Jeżeli znacie którykolwiek z filmów z serii “Powrót do przyszłości” to znacie też model DMC DeLorean. Jednego Johnowi DeLoreanowi odmówić nie można. Projekt potraktował bardzo ambitnie (miejscami, zbyt ambitnie), ale pod względem designu auta wybrał właściwego człowieka. Tak, zgadliście, za wygląd odpowiada oczywiście Giugiaro.
Fiat Uno (1983)
W 1983 roku włodarze Fiata doskonale zdawali sobie sprawę z umiejętności Giugiaro w zakresie projektowania nadwozi aut popularnych – takich, które mają zaistnieć na rynku i których sprzedać ma iść w pokaźne ilości. Poprosili, zapłacili, dostali. Fiat Uno to jedno z najpopularniejszych aut w swojej klasie w latach 80-tych.
Lancia Thema (1984)
Popularna “dyplomatka” (auto do przewozu oficjeli) także w Polsce (oczywiście w ubiegłym wieku, a nie teraz), to również projekt Giugiaro. Ciekawym modelem była topowa wersja 8.32 produkowana od 1987 do 1992 roku. Pod maską tej odmiany Lancii Thema pracowała widlasta ósemka produkcji Ferrari.
Seat Ibiza (1984 i 1993)
W 1982 roku hiszpański Seat i niemiecki Volkswagen podpisały umowę o współpracy. Od tamtej pory Seat jest marką w grupie VAG. Trudno się dziwić, że Niemcy mając bardzo udane doświadczenia ze współpracy ze studiem Italdesign i samym Giugiaro namówili włodarzy Seata by i oni skorzystali z umiejętności genialnego Włocha. Efekt? Znakomity. Pierwsza generacja Ibizy okazała się autem na tyle udanym, że gdy przyszedł czas na drugą, Hiszpanie znowu zwrócili się do Giugiaro w 1993 roku.
Fiat Croma (1985 i 2005)
Włoski designer odpowiada również za wygląd dwóch choć nie bezpośrednio po sobie następujących generacji Fiata Croma. Jednak nie oznacza to, że pomiędzy obiema wymienionymi generacjami był jeszcze jakiś model. Po prostu Fiat po 1996 roku na kilka lat wycofał model Croma w ogóle ze swojego portfolio.
Renault 21 (1986)
Druga połowa lat 80-tych ubiegłego wieku to współpraca Italdesign Giugiaro z narodowym, francuskim koncernem Renault. Pierwszym projektem był znany także i na polskich drogach Renault 21, oprócz tego Giugiaro dwa lata później (w 1988 roku) zaprojektował też nadwozie kompaktowego Renault 19.
Seat Toledo (1991 i 1998)
Skoro Seat był zadowolony z Ibizy trudno się dziwić, że Giugiaro otrzymał kolejne zamówienia. Na początku lat dziewięćdziesiątych ub. wieku zaprojektował popularny model Toledo. Podobnie jak w przypadku Ibizy projekt na tyle przypadł do gustu klientom, że w 1998 roku Giugiaro powtórzył zabieg z drugą generacją.
Seat Cordoba (1993)
Wspomnieliśmy wcześniej o tym, że Giugiaro zaprojektował nadwozia dwóch generacji Seata Ibizy. Druga generacja Ibizy powstała w 1993 roku. Dlatego nie jest przypadkiem również to, że i Cordoba została zaprojektowana przez Giugiaro. Przecież to nic innego jak przedłużone, większe wersje Ibizy drugiej generacji.
Fiat Punto (1993) i Grande Punto (2005)
Pierwsza generacja Fiata Punto to jedno z najpopularniejszych aut w Europie w latach 90-tych. W 1995 roku model ten zdobył też tytuł Europejskiego Samochodu Roku, co zapewne nie udałoby się, gdyby nie odpowiednio zaprojektowane nadwozie. Giugiaro zaprojektował także wygląd Grande Punto produkowanego od 2005 roku.
Daewoo Lanos (1996)
Kolejne auto doskonale znane Polakom. Jedna z “nadziei” naszego przemysłu motoryzacyjnego. Koreańczycy mieli ambitne plany, ale związkowcy upadających zakładów FSO – też. Sęk w tym, że ich wizje nie były spójne, w efekcie dziś na warszawskim Żeraniu mamy gruzy, a nie fabrykę aut. Lanos, w przeciwieństwie do poniżej opisanego Matiza, nie był gotowym projektem kupionym przez Koreańczyków, lecz dedykowanym zamówieniem, które Daewoo rozesłało do kilku słynnych studiów designerskich świata. Ostatecznie wybrano właśnie projekt Italdesign Giugiaro.
Daewoo Matiz (1997)
Kolejne niezwykle popularne w Polsce z końca XX wieku auto. W istocie Giugiaro nie projektował Matiza. To Koreańczycy wykupili od Fiata koncepcyjny projekt Lucciola (właśnie z Italdesign Giugiaro) i na jego podstawie zbudowali popularnego, miejskiego malucha. Zatem owszem, kształt to ręka Giugiaro, ale nie bezpośrednio stworzony dla Daewoo jak było w przypadku modelu Lanos.
Daewoo Leganza (1997)
Udana współpraca Daewoo i Giugiaro przy Lanosie, umiejętne wykorzystanie projektu włoskiego designera w modelu Matiz zaowocowało kontynuacją zamówień. Leganza to kolejne znane doskonale w Polsce auto, które zaprojektował Giugiaro. Auto było wytwarzane w Korei Południowej do 2002 roku, później – bo aż do 2007 roku – model ten wytwarzano w Egipcie. Było produkowane również u nas (do 2001 roku).
Maserati 3200 GT (1998)
Produkowane w latach 1998 – 2002 Maserati 3200 GT to pierwsze od dłuższego czasu auto zaprojektowane przez Giugiaro dla słynnej włoskiej marki luksusowej, które opuściło stadium prototypu czy konceptu i zostało skierowane na taśmy produkcyjne. Pod maską 3,2-litrowe, 370-konne V8 zdolne rozpędzić auto do nawet 280 km/h. W 2001 roku w Genewie zaprezentowano także limitowaną, jeszcze szybszą, usportowioną edycję 3200 GT Assetto Corsa.
Seat Leon (1998)
Hiszpanie naprawdę polubili Giugiaro. Ibiza, Cordoba, a w 1998 roku doskonale rozpoznawalny Seat Leon. Ponownie Giugiaro tworzy pierwszą generację popularnego modelu. Wszak Leon jest – oczywiście odmieniony – ale produkowany do dziś.
Alfa Romeo 159 (2004)
Alfa Romeo od zawsze produkowała wyróżniające się wzornictwem auta. I to nie jest przypadek że za wieloma projektami stał Giugiaro. Jednak to, co Italdesign pokazało w 2004 roku naprawdę się podobało. Naszym zdaniem do dziś jest to jedno z najładniejszych aut XXI wieku. Ale jeszcze ładniejszy jest ostatni projekt Giugiaro w naszym zestawieniu:
Alfa Romeo Brera (2005)
Jeżeli ktoś przechodzi obok tego auta obojętnie to znaczy że ma kłopoty ze wzrokiem. Co prawda produkcyjna wersja Brery nie była już tak odważna jak koncept z 2002 roku z otwieranymi w górę drzwiami (także projekt Giugiaro), to i tak auto naprawdę może się podobać. Brerę w przyzwoitym stanie można kupić i dziś, nawet z polecanym motorem 1,75 TBi, choć tanio nie jest (ceny dochodzą do 40 tys. zł).